تحلیل کاربردی دعوی اثبات، تائید و اعلان رجوع از هبه

تعریف عقد هبه

هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به طور رایگان به مالکیت دیگری در می­آورد. به تملیک ­کننده واهب، طرف دیگر را متهب و مالی را که مورد هبه است، عین موهوبه می­گویند. به عبارت دیگر در هبه شخص مالی را به رایگان و مجانی به شخص دیگری می­بخشد.

مبنای حقوقی دعوی

زمانی که عقد هبه بین طرفین (واهب و متهب) منعقد می شود و مال در اختیار متهب قرار می گیرد، اگر عین موهوبه، موجود باشد، واهب یا شخصی که هبه کرده است می تواند از آن رجوع کند و بعد از رجوع برای تثبیت آن دادخواست تایید رجوع از هبه را مطرح کند. اعلام رجوع از هبه با هر طریقی ممکن است، ولی بهتر است از طریق اظهارنامه رسمی انجام گیرد.
مطابق با ماده ۸۰۳ قانون مدنی بعد از هبه واهب میتواند از هبه رجوع کند، یعنی مالی را که بخشیده است پس بگیرد، مگر در موارد ذیل:
۱)       در صورتی که متهب پدر یا مادر و یا اولاد واهب باشد.
۲)      در صورتی که هبه معوّض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳)      در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود.
۴)      در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

طرفین دعوی

واهب که مال خود را هبه کرده است و حالا پشیمان شده و از هبه رجوع کرده، خواهان دعوی است و متهب خوانده می باشد.

مرجع صالح برای رسیدگی

در صورتی که موضوع هبه ملک باشد، دادگاه محل وقوع ملک صلاحیت رسیدگی به دعوی تایید رجوع از هبه را خواهد داشت. در غیر این صورت دادگاهی که عقد هبه در حوزه آن واقع یا عقد اجرا شده است و دادگاه محل اقامتگاه خوانده، صالح به رسیدگی هستند.

نحوه اجرای رای

از وقتی که واهب از هبه خود رجوع کند، رجوع از هبه محقق شده است. هم چنان که از نام دعوا روشن است، واهب تنها برای تایید و اعلام آن دادخواست می دهد، بنابراین رای به صدور اجراییه نیاز ندارد.

نکات کاربردی مرتبط با دعوی

* ** رجوع ضمنی از هبه صحیح است. مانند اینکه واهب، ملک خود را به قصد رجوع از هبه به دیگری بفروشد.
* ** در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد(حتی نوادگان) باشند، حق رجوع وجود ندارد.
* ** اگر ملک موهوبه از ملکیت متهب خارج شود، حق رجوع ساقط می شود. هرچند دوباره به مالکیت متهب دربیاید.
*** حق رجوع در هبه مبتنی بر بلاعوض و مجانی بودن آن است و در هبه ی معوض با قبض عوض، حق رجوع زایل می شود و همچنین بعد از فوت واهب، رجوع ممکن نیست.
*** اثر رجوع و انحلال هبه، ناظر به آینده است و در گذشته اثر ندارد. به عنوان مثال منافع ملک قبل از رجوع، مثل اجاره بهایی که از ملک گرفته شده، برای متهب است.
*** بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست. هرگاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد، حق رجوع ندارد. هم­چنین اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد، حق رجوع ندارد.
*** اگر موضوع هبه مال غیرمنقول دارای سابقه ثبتی ( املاک، باغ، آپارتمان، مغازه و غیره که سند رسمی دارد) باشد، باید عقد هبه رسماً به ثبت برسد.

مستندات قانونی